كك

کَک یکی از حشرات موذی شناخته ‌شده‌است. از ویژگی‌های این دسته از حشرات موذی می‌توان به خون خوار بودن، جثه‌ی کوچک و نداشتن بال در بدن خود اشاره کرد. این موجودات بیشتر از بدن پستانداران و پرندگان تغذیه‌ی خود را تامین می‌کنند. تاکنون بیش از ۳ هزار گونه‌ کک در سراسر جهان شناسایی شده‌است.

نکته‌ی جالب و قابل توجه این است که از میان ۳ هزار گونه‌ی شناخته شده در ارتباط با کک‌ها، تنها ۱۲ عدد از این گونه‌ها هستند که می‌توانند برای انسان‌ها آسیب زا باشند. از مشکلاتی که این گونه‌ از کک‌ها برای انسان‌ها به وجود می‌آورند می‌توان به ناراحتی، خون ریزی و … اشاره کرد.

یکی از نکات قابل توجه در ارتباط با کک‌ها این است که کک‌هایی که بر روی بدن دیگر موجودات زندگی می‌کنند به هیچ عنوان با انتقال از روی بدن حیوان به روی بدن انسان دوام نخواهند آورد. کک‌ها توانمندی قابل توجهی در یافتن موجود میزبان به منظور ادامه‌ی زندگی دارند.

اطلاعات تخصصي در مورد كك ها

کک ها از راسته سیفونوپترا میباشند که شامل خانواده های pulicidea,leptopsyllidae ceratophyllidaeمی باشد.

از این بین،کک هایی که از نظر پزشکی دارای اهمیت هستند شامل xenopsylla, pulex, tunga, ctenocephalides در خانواده pulicidae و leptopsylla در خانواده leptopsyllidae و nosopsyllusدر خانواده ceratophyllidae میشوند.

نحوه انتشار كك ها 

در سراسر دنیا یافت میشوند ولی تعدادی انتشار محدود تری دارند.انتشار جنس گزنوپسیلا که شامل ناقلین مهم طاعون میباشند محدود به مناطق حاره و نیمه حاره هستند.

در مطالعه ای در سال ۲۰۱۵ بیشترین میزان آلودگی در فصل تابستان اعلام شده بود.

چرخه زندگ کک‌ها

اندازه ککها کوچک و حدود 1تا 5میلیمتر است.بدون بال با پاهاي عقبی بلند و جهنده هستند. کک ماده تخم هاي خود را در شکاف ها و سوراخ هاي زمین در لانه حیوانات ، طویله ها ، مرغداري ها در خاك مرطوب قرار می دهد.این حشرات سه مرحله لاروي دارند. لاروها از مواد آلی در حال پوسیدن تغذیه می کنند این مواد شامل مدفوع حیوانات و هر نوع ماده آلی است. پس از 3مرحله لاروي شفیره پیله دار و بعد در صورت وجود میزبان بالغ می شوند)شکل (46اگر میزبان در دسترس نباشد در حالت شفیرگی تا حدود یکسال در پیله می ماند.کک نر و ماده خونخوار هستند و در اوایل شب و در صورت گرسنگی در روز نیز به انسان و حیوان حمله می کنند و در جاهاي تاریک مانند ،لانه حیوانات ،شکاف سنگها ،غارها و در داخل اماکن انسانی و حیوانی استراحت می کنند از آفات عمده بهداشتی محسوب می گردند

مرفولوژی كك ها

بالغ ها نسبتا کوچک و کم و بیش بیضی شکل که در طرفین فشرده هستند.رنگ آنها از قهوه ای روشن تا تیره متغیر است.مرز مشخصی بین سر وسینه و شکم دیده نمی شود ولی به راحتی این ۳قسمت قابل تشخیص هستند.ککها بدون بال میباشند و دارای سه جفت پای قوی که به خوبی رشد کرده میباشند.پاهای عقبی در جهیدن حشره نقش مهمی دارند.بدن و پاها از خارهای کوچک و موهای درشتی پوشیده شده است.

سر تقریبا سه گوش وشاخک های سه بندی در فرورفتگی عقب چشمها قرار گرفته اند.قطعات دهانی به طرف پایین است که شامل یک جفت پالپ آرواره پایین،یک جفت پالپ لب های زیرین،یک اپی فارنکس نوک تیز،یک جفت ارواره بالا مضرس ظریف و یک جفت تیغه های ارواره بالا میباشد.

اپی فارنکس و یک جفت آرواره بالا در موقع خونخواری پوست میزبان را سوراخ میکنند.

در بعضی گونه ها یک ردیف خارهای درشت شانه مانند که به خوبی رشد کرده و به نام شانه گونه یا ژنال کتنیدیوم یا شانه سر در قاعده کپسول سر میگویند.

در سینه ترتیب قرارگرفتن قطعات سخت جلد بدن که بدن کک ها را میپوشاند پیچیده بوده و برای شناخت ناقلین مهم مورد نیاز است.

قطعات سینه شامل یک اسکلریت مشخص پشتی پرونوتوم،مزونوتوم،متانوتوم،یک اسکلریت شکمی که کم و بیش جانبی است به نام پرو استرنوم،مزواسترنوم و متااسترنوم میباشد.لبه خلفی پرونوتوم ممکن است یک ردیف دندانه های درشت خارمانند داشته و تشکیل شانه سینه را میدهند.بعضی از جنسها فاقد شانه سرو سینه بوده و به ککهای بدون شانه معروفند.

در برخی از جنس ها هردو شانه وجود دارد.

مزو استرنوم در بالای جفت پای میانی قرار دارد و در شناخت جنس گزنوپسیلا ارزش دارد.این استرنوم به وسیله یک خط عمودی ضخیم به نام مرال رود یا شکاف مزوپلورال به دو قسمت شده است.نداشتن شانه سر و سینه و وجود مرال رود جنس گزنوپسیلا را مشخص میکند.

هر یک از قسمتهای سینه یک جفت پای بلند دارد که به خوبی رشد کرده ،پاهای عقب کمی بلندتر از دو جفت پای دیگر است.تروکانتر و ران تمام پاها عریض و پهن هستند و پنجه دارای پنج بند مشخص است و یک جفت چنگال بزرگ ختم میشود.

شکم از ده بند تشکیل شده که هشت بند اول به راحتی تشخیص داده میشوند و هر بند دارای یک ترگوم پشتی و یک استرنوم شکمی میباشند.جنس کک را با مشاهده انتهای شکم میتوان به راحتی تشخیص داد.در نرها به علت وجود ضمائم جفتگیری به نظر میرسد انتهای شکم به طرف بالا برگشته است.در ماده ها نوک شکم گردتر از نرهاست.

هردوجنس نرو ماده خون میخورند و تشخیص نر وماده اهمیت ندارد

انواع کک

کک انسان:

۱-Tunga penetrans: ماده ها با حفر تونل در پوست پا وارد آن شده و باعث آزار و اذیت انسان میشوند.هیچ گونه بیماری به انسان منتقل نمیکنند.

۲-Pulex irritans:گزش و ایجاد آزار و اذیت را به همراه دارند.

کک جوندگان:

جنس های Xenopsylla:شامل X.cheopis ,X. astia, X. brasiliensis که ناقلین Yersinia pasturella عامل طاعون هستند.

کک سگ و گربه:

Ctenocephalis canis و Ctenocephalis felis:میزبان واسط سستودها مثل دیپلیدیوم کانینوم،هیمنولپیس نانا و هیمنولپیس

بیماری های ناشی از  کک‌ها

کک ها ناقل بیماري طاعون ،تیفوس موشی و بعضی از سستود ها هستند . کک تونگا پنترانس انگل اجباري پوست انسان در آمریکاي جنوبی و آفریقا است. نیش کک ها در انسان و دام باعث بوجود آمدن خارش شدید و زخم هاي چرکی در پوست می شود . انسان ، موش ، خوك ، پرندگان ، سگ ، گربه ، سنجاب و موش ها توسط کک ها مورد حمله قرار می گیرند. کک ها هنگام روز در محل زندگی انسان ها در شکاف ها و درزها داخل فرش ها و رختخواب ها استراحت می کنند . از مهمتري کک ها می توان کک گزنوپسیلا کئوپیس ، گزنوپسیلا آستیا ، نزوپسیلوس فاسیاتوس و کتنوسفالیدس کانیس و کتنوسفالیدس فلیس را نام برد

درمان ناشی از گزش توسط کک‌ها

در صورتی که توسط کک گزیده شده‌اید، بهتر است محل گزش را با آب و مقداری صابون مایع مورد شست و شو قرار دهید. با مالیدن پماد موضعی مخصوص به موضع مورد نظر می‌توان از خارش ناشی از گزش کک کاست. استفاده از پماد کالامین نیز در درمان کک بسیار موثر و راه‌گشا خواهد بود.

کک‌ها در زمان نیش زدن خارش شدیدی را در مواضع مورد نظر ایجاد می‌کنند. به منظور کاهیدن از شدت خارش در این مواضع، بهتر است از داروی آنتی هیستامین استفاده کنید.

مبارزه با کک‌ها

راه‌کارهای گوناگون و متعددی در ارتباط با مبارزه با کک‌ها و از بین بردن آن‌ها وجود دارد. از جمله‌ی این راه‌کارها می‌توان به به دام انداختن این دسته از موجودات از طریق خیس کردن آن‌ها اشاره کرد. کک‌ها در پرش بسیار ماهر هستند؛ به همین دلیل است که در هنگام خشک بودن نمی توان آن‌ها را گرفت.

در صورتی که لباس‌های شما به کک‌ها آلوده شده‌است، می‌بایست آن‌ها را شست و شو دهید. با این کار می‌توانید خاطر خود را از بابت وجود کک‌ها آسوده کنید.

تمیز نگاه داشتن محیط زندگی یکی از بهترین راه‌کارها در راستای مبارزه با تمامی موجودات موذی است. این موضوع در ارتباط با کک‌ها نیز صدق می‌کند. با استفاده از جاروبرقی نسبت به تمیز نگاه داشتن فرش‌های خود اقدام کنید تا از کک‌ها در امان بمانید.

برخی از افراد از پتوهای دارای پرزهای زیاد استفاده می‌کنند. این پرز‌ها باعث حضور کک‌ها در محیط می‌شوند. پس بهتر است از این دسته از پتوها استفاده نشود.

یکی از روش‌هایی که در راستای مبارزه با کک‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد، استفاده از اسپری‌هایی است که منجر به مرگ کک‌ها می‌شود. استفاده از این اسپری‌ها می‌تواند در ارتباط با کک‌ها خاطر شما را آسوده سازد و این نوید را می‌دهد که با استفاده از آن‌، تمامی کک‌های موجود در محیط از بین خواهند رفت.

سمپاشی در راستای مبارزه با کک‌ها

استفاده از راه‌کار سمپاشی، راهکار قطعی و دائمی در راستای مبارزه با کک‌ها و ریشه کن کردن این دسته از موجودات موذی است. شرکت مادکو با بیش از ۱۰ سال سابقه این حوزه، آماده است تا خدمات سمپاشی را برای مدارس، ادارات، سالن‌های ورزشی، رستوران‌ها، خوابگاه‌ها و دیگر اماکن انجام دهد. به منظور کسب اطلاعات بیشتر در ارتباط با سمپاشی می‌توانید به صفحه‌ی اختصاصی مادکو در این راستا مراجعه فرمایید.

نویسنده‌ی محتوا:

اسدله محمد خاني

مژگان خاصی