صدا

عوامل فیزیکی زیان آور محیط کار – صدا

در محیط های صنعتی و تجاری، قرارگرفتن در معرض سطوح صوتی بالا می‌تواند یکی از مسائل مهم بهداشت و ایمنی شغلی باشد که بر کیفیت زندگی و سلامت کارگران تأثیر می‌گذارد. تماس مداوم با صدای بالاتر از حد مجاز می‌تواند منجر به اختلالات شنوایی، استرس، کاهش تمرکز، و حتی بالابردن ریسک خطرات و زمینه ساز وقوع حوادث کاری شود. بنابراین، ارزیابی و کنترل سطوح صوتی در محیط کار از اهمیت بسیاری برخوردار است.

پتانسیل تاثیر صدا بر سلامت انسان

هنگامی كه مشخص مي شود در يک محیط كاری  صدای غیر مجاز وجود دارد بايد با جديت به آن پرداخت

به عبارت ديگر بايد در مرحله اول مشخص نمود كه شدت آن چه اندازه است؟ و اين كه چه مقدار كاهش صدا لازم است؟

تشخیص صدای غیرمجاز به دو صورت ممکن است:

• از طريق پاسخ ذهنی افراد كه با سروصدا آشفته مي گردند.
• از طريق اندازه گیری هاي عینی ترازهای صوت و مقايسه با مقادير مجاز صدا

از جمله تأثیرات مختلف صوت بر سلامت انسان  می توان به موارد ذیل اشاره نمود:

• آسیب به شنوایی: از جمله تأثیرات اصلی صوت بر سلامت، آسیب به شنوایی است. اختلالات شنوایی مانند کاهش شنوایی، تغییر در درک صداها، و کری شغلی
• اختلال در خواب و استرس: صداهای بلند و مزاحم می‌توانند به عنوان یک منبع استرس در محیط کار و زندگی روزمره عمل کنند و باعث اختلال در خواب، افزایش فشار خون، افزایش ضربان قلب و سایر اثرات نامطلوب بر روی سیستم عصبی و قلبی-عروقی شود.
• تأثیرات روانی: صداهای مزاحم و بلند می‌توانند بر کارایی و تمرکز کاری افراد تأثیر بگذارند و باعث کاهش بهره‌وری و افزایش حوادث شغلی شوند.
• تأثیرات بهداشتی: صداهای شدید می‌توانند برای برخی از افراد منجر به سردرد، افزایش فشار خون، افزایش خطر بروز بیماری‌های قلبی و عروقی، و … شوند.
• تأثیرات جمعیتی: در محیط‌هایی که تعداد زیادی از افراد تحت تأثیر صداهای بلند قرار دارند، می‌تواند منجر به افزایش نرخ ابتلاء به بیماری‌های روانی و عصبی در جامعه شود.

شركت مادكو داراي مجوز سنجش عوامل زيان آور و آلاينده هاي صنعتي از وزارت بهداشت مي باشد كه داراي بروز ترين تجهيزات سنجش و تيم كارشناسي با تجربه و خبره بوده و آمادگي ارائه كليه خدمات فني و مهندسي در حوزه سنجش و همچنين كنترل عوامل زيان آور از جمله صدا را دارد.

چرا باید صدا در محیط کار اندازه گیری شود؟

به طور کلی، تأثیرات صوت بر سلامت انسان می‌تواند یکی از عوامل مهم در تعیین کیفیت زندگی و سلامتی افراد باشد. بنابراین، ارزیابی و کنترل سطوح صوتی در محیط کار و زندگی روزمره اهمیت بسیاری دارد تا افراد از تأثیرات نامطلوب صوت محافظت شوند و محیط‌های سالم‌تری را برای کار و زندگی خود داشته باشند.

تنها با استفاده از اندازه گیری صدا است که می‌توان آن را در محیط کار کنترل نمود. در این صورت می‌توان از بروز عوارض ناشی از صداهای آزاردهنده در محیط کار جلوگیری به عمل آورد.

در صورتی که آلودگی ناشی از صدا در محیط کار به بیش از حد استاندارد برسد، اختلالات جدی شنوایی، فشار خون بالا، اختلال در رفتار، سرگیجه‌های مداوم، اختلال در استراحت و وزوز گوش را شاهد خواهیم بود. افزایش صدا در محیط کار باعث افزایش میزان کورتیزول در بدن می‌شود. افزایش کورتیزول نیز یکی از عوامل اصلی بالا رفتن خطر سکته‌ی قلبی است.

بررسی استانداردها و دستورالعمل های مرتبط با ارزیابی صوت

اداره ی بهداشت و ايمنی شغلی (OSHA) از سال  1970 ، مقرراتی را جهت میزان تماس كارگران با صدا ايجاد كرده است.  مقررات  OSHA تعیین مي كند كه مواجهه با صدای صنعتی نبايد از 90دسی بل برای يک دوره ی كاری  8 ساعته تجاوز كند. با این حال، برای دوره های زمانی كمتر، ترازهای بالاتر صوت مجاز هستند. همچنین هیچ فردی نبايد حتی برای زمان بسیار كم نیز در معرض صدای  120دسی بل قرار گیرد. نكته بسیار مهم اين كه میزان صدای تولید شده توسط تجهیزات (انتشار صوت)، با صدای دريافتی توسط كارگر (میزان مواجهه با صدا) یکی نمی باشند.

مقادیر حد مجاز مواجهه شغلی با صدا و مدت مواجهه با آن، به شرایطی اشاره دارد که چنانچه شاغلین به طور مکرر در مواجهه با این مقادیر قرار گیرند آثار نامطلوب در توانایی شنیداری و درک محاوره ی طبیعی آنان ظاهر نشود.

در کشور ما حد مجاز مواجهه شغلی با صدا  بر اساس کتاب OEL، ، بر مبنای تراز معادل فشار صوت برای 8 ساعت کار روزانه برابر با dB 85 است. علاوه بر این، حد مراقبت (اقدام) صدا برای شروع برنامه حفاظت شنوایی (HCP)  برای  8 ساعت کار روزانه برابر با  dB82 تعیین شده است.

برای شاغلینی که در محیط های صنعتی یا مشاغل دیگر دارای فعالیت فکری می باشند، با توجه به فعالیت فکری آنان برای تأمین آسایش صوتی و حفظ عملکرد ذهنی، حد آسایش صوتی برای مواجهه  8 ساعته،  dB 75 در حین انجام فعالیت شغلی تعیین گردید.

در خصوص آلاينده هاي صنعتي و نحوه سنجش آنها اطلاعات زيادي در صفحه ويژه اين موضوع قرار داده شده است كه مخاطبين عزيز مي توانند با مراجعه به صفحه سنجش آلاينده ها و عوامل زيان آور محيط كار از آن بهره مند شوند .

بررسی روش های اندازه گیری سطوح صوتی و تجهیزات مورد استفاده

در صنايع معمولی در شرايط پر سروصدا، دو نوع اندازه گیری وجود دارد:

1.  اندازه گیری های روتین که مطابق استاندارد ها و قوانین ملی و بین المللی انجام می گیرند، به صورت اندازه گیری موضعی، عمومی و دوزیمتری می باشند.
2. اندازه گیری هاي تشخیصی كه در كنترل صدا جهت كمک به قرار گیری منابع خاص و تعیین قدرت آنها، استفاده مي شود، همچنین جهت كمک به انتخاب انواع كنترل هاي مورد نیاز، موقعیت آنها و میزان كاهش صدا مورد استفاده قرار مي گیرد.

ابزارهای سنجش صدا و استفاده از آنها:

• ترازسنج صوت : ابزار اصلی برای اندازه گیری صدا، ترازسنج صوت Sound Level Meter است. ترازسنج صوت به طور معمول، از يک میكروفون، يک كالیبراسیون تضعیف كننده، يک تقويت كننده و يک نشان دهنده ی مقیاس و تعیین كننده ی شبكه ی توزين تشكیل شده است. تمام  Sound Level Meter ها حساس هستند و بايد با مراقبت جا به جا شوند. میكروفون ها، به ويژه، در صورت جا به جايی نامناسب، موضوع اصلی آسیب هستند.

• دوزیمتر : علاوه بر ترازسنج صوت، ابزار ديگری كه به طور گسترده برای تعیین میزان مواجهه صدا مورد استفاده قرار مي گیرد، دوزيمتر مي باشد. دوزيمترها به طور قابل توجهی نسبت به  صداسنج ها كاربرد ساده تری دارند چرا كه به طور خودكار مواجهات صدا را محاسبه مي نمايند.

فرایند اندازه گیری و ارزیابی صدا

اولین مرحله از فرایند اندازه گیری و ارزیابی صدا، جمع آوری اطلاعات لازم در محیط کار و نحوه مواجهه کارگران می باشد. در این مرحله ابتدا نقشه ساده محیط کار که دارای مقیاس و محل نصب دستگاه ها، خصوصاً دستگاه های مولد صدا هستند، ترسیم گردیده  سپس اطلاعات مربوط به محل های تردد و توقف کارگران، ساعات مواجهه هر گروه کارگران با صدا، اوقات تغییر شیفت و اطلاعات مدیریتی مهم مانند اضافه کاری، کار گردشی و مرخصی ها ثبت میگردد.

تعداد و محل ایستگاه های اندازه گیری در هر کارگاه وابسته به هدف اندازه گیری است.

روش استاندارد برای قرار دادن میكروفون، قرارگیری آن در موقعیت گوش است اما به گونه ای كه كارگر حداقل  1متر از آن دور باشد.

به طور كلی برای حالت ايستاده، ارتفاع مناسب برای میكروفون 5/1 متر و برای كارگر نشسته  1/1متر مورد نظر است.

براي بررسي سروصدا بايد صداي موجود در محيط كار را اندازه گيري كرد كه اين كار به دو روش  انجام مي گيرد:

الف – روش عمومي (General Method ) یا شبکه ای منظم

در اندازه گيري به روش عمومي ابتدا بايد نقشه كار گاه تهيه شود و بعد محل استقرار دستگاه ها را روي نقشه مشخص كنيم و سپس كارگاه را شبكه بندي مي كنيم. شبكه بندي كارگاه به اين صورت است كه كل كارگاه را به مربع هاي مساوي تقسيم مي كنند (m 2×m2) و بعد وسط هر مربع و يا چهار گوشه مربع را اندازه گيري مي كنند. در اين كار فاصله دستگاه صداسنج از بدن بايد حدود m 1 باشد تا انعكاس صدا از سطح بدن وي بر روي دستگاه اثر نگذارد. همچنين چون هدف از اين اندازه گيري بدست آوردن سروصداي موجود در كارگاه و ميزان تأثير آن روي افراد است ، ارتفاع دستگاه صداسنج از سطح زمين مي بايستي در حدود m 5/1 باشد.

در این شیوه معمولا کارگاه هاي :

• تا صد متر مربع را به خانه ها با ابعاد حدود 2متر
• کارگاه هاي وسیع تر را به خانه ها با ابعاد حداکثر 5متر  ( ²m 100-1000)
• و کارگاه هاي بیش از یک هزار متر مربع مسـاحت را کـه اغلـب داراي منـابع صوتی بزرگ هستند به خانه ها با ابعاد 10متر تقسیم بندي می شود.

در تقسیم بندي کارگاه باید توجه داشت که اگر تعدا داده ها کمتر از  20ایستگاه باشد براي تحلیل داده ها ایجاد مشکل می نماید و اگر تعداد بیش از  60ایستگاه باشد طول مدت زمان اندازه گیري و تغییر احتمالی شرایط صوتی کارگاه اعتبار داده ها را دچار مشکل می سازد لذا محدوده مناسب تعداد ایستگاه در هر کارگاه بین  20تا  60پیشنهاد میگردد.

ب -روش موضعي ( Local Method)

در اين روش به محل قرار گرفتن منبع صوتي توجهي نداريم. هر جايي كه فرد قرار دارد صدا را اندازه گيري مي كنيم. در اين حالت دستگاه صداسنج را در كنار گوش فرد قرار مي دهيم تا ميزان صداي وارد شده به گوش فرد را بدست آوريم. اگر فرد متحرك باشد مكان هاي استقرار فرد را اندازه گيري مي كنيم و بعد ميانگين آن را حساب مي كنيم.

از جمله خدمات متمايز مادكو در حوزه سنجش و كنترل صدا مي توان به موارد ذيل اشاره نمود :

–   توانایی طراحی و ارائه و اجرای طرحهای کنترلی منابع صوتی به شکل ساختاری با توجه به اندازه گیریهای انجام   شده و مشخص شدن میزان ارتعاش منابع و آنالیز فرکانسی صوت با روشهای بسیار ارزان قیمت و استفاده از مواد موجود در کارگاه ( مطابق استاندارد ISO 3744) )
–   طراحی دیواره های مانع صوتی به شکل تمام و نیمه (سایه صوتی) با استفاده از مصالح و تجهیزات داخلی
–   طراحی و اجرای طرحهای کنترل صدای محیط های اداری ناشی از صدای ترافیک در شهرهای شلوغ با استفاده
از روشهای PASSIVE  وactive
–   اندازه گیری توان منابع صوتی طبق متد ISO 3744   برای شرکتهای سازنده تجهیزات پرسرو صدا
–   طراحی و ساخت محفظه های آکوستیک جهت اندازه گیری توان منابع صوتی و پیاده سازی در محل
–   توانایی ساخت اتاقک آکوستیک
–   ارائه گوشی های حفاظتی طبق روشهای  NNR,SNR,HML