محصولات حریق و خطرات آن
١ – دود
2- تاريكي
3- خطرات جاني دود
4- سازوکار دود
5- اثر دودکشی
6- گازها و بخارات ناشي از حريق
7- صدمات ناشي از حرارت حريق
8- مسموميت
بررسي علل عمدهی مرگ در حریقها
١– دود
در كليهی حريقها دود توليد ميشود و با دود مقادير مختلفي غبار، گرد، الياف، بخور و بخارات و گازها توأم است.
دود مخلوط بسيار درهمي است از توليدات فرار احتراق تركيبات آلي مركب از ذرات بسيار ريز جامد يا مايع كه درون گازها متصاعد و از حريق معلق هستند. بعضي از ذرات كربن تا ١ ميكرون عرض دارند و برخي ديگر ممكن است تا كمتر از 0.05 میکرون برسند. از حريق هايي كه چوب و پارچه در بر دارند دودي بر ميخيزد با ذراتي مركب از دوده (SOOT) بخارات معرق و تركيبات آلي قيري كه نتيجهی سوخت ناقص و تقطير مخرب مواد اصلي است. گازهاي متصاعد از چنين حریقهایی، مخلوطي از محصولات احتراق عادي مانند دیاکسیدکربن و بي اكسيد كربن توأم با هواي كشيده شده و به مصرف احتراق نرسيده هستند.
مثال: حريق ٢ متر مربع نفت ممكن است در ظرف ٥ دقيقه يك ساختمان ٨ هزار متر مكعبي را تيره و تار سازد. ذرات دود كه در جريان هوا قرار گرفتهاند، ممكن است به اندازهاي سرد شوند كه بخارات آب، اسيدهاي ارگانيك و آلدئيدهاي توليدي حريق روي آنها بچسبند و در صورت استنشاق عمیقا دردستگاه تنفسي فرو رفته و شدیدا موجب تحريك آن شوند.
اين تركيبات ضمنا چشمها را نيز شدیدا میآزارند. بنابراين بيماران دودزده ممكن است دچار عوارض ناشی از مواد مختلفي قرار گرفتهباشند از قبيل: هضم دود، تنفس دود، سوزشهاي مجاري تنفس، استنشاق گازها و بخارات مسموم كننده، آب و نمك رفتگي بدن و از اين قبيل كه معالجهاش نیازمند پزشكان متخصص و وسايل معاينه و معالجه خاص است.
آب دروني مواد مورد حريق نيز در دودسازي موثر است. رطوبت از شدت احتراق ميكاهد، لذا احتراق كامل صورت نميگيرد. در نتيجه دود بيشتري توليد ميشود. از طرف ديگر بخارات آب تبخير شده دود را غليظتر كرده و ظاهر آن را تغيير ميدهد؛ اگرچه مضرات تركيبات ديگر دود را ندارد.
با تمام اين احوال حتي مواد خشك با هواي كافي باز در توليد مقدار دود متفاوت ميباشند. بعضي از انواع چوب يا مواد ديگر سلولزي، ممكن است به نسبت كمتري دود كنند و حال آنكه موادي مانند اسفنج مصنوعي Foam rubber, PVC, Polystyrene و نفت در شرايط برابر، دود به مراتب بيشتري دارند؛ ولي از ظاهر دود نميتوان به درجهی ضرر و خطر بهداشتي و بدني آن پي برد.
تاريكي:
محدود ساختن ديد توسط ذرات دود موجب مزاحمت شديد ميشود. دود در يك ساختمان باعث سردرگم كردن اشغال كنندگان و وحشت ميشود؛ به خصوص وقتي با ساختمان آشنايي نداشتهباشند (مانند مسافران تازه وارد در هتلها)، مانع كار مأموران نجات و راه يافتن آنها به اماكن مورد نظر ميشود. چنانچه دود متراكم باشد مانع ديد هر گونه علامت و راهنما شده و حتي كانون اصلي حريق را هم از نظر پنهان نگاه ميدارد. لذا عمليات آتش نشاني نيز به اشكال بر ميخورد. دود چون مواج و متحرك است، ممكن است باعث مرگ و جراحات در نقاطي بسيار دورتر از محل اصلي حريق شود. مثلا دود حريق طبقات پايين يك بنا ممكن است باعث مرگ و جراحات طبقهی بالاتر شود.
طبقات زير زمين و بناهاي بيپنجره مانند سينماها از لحاظ دود بسيار خطرناكتر و قابل توجه ميباشند.
٢ – خطرات جاني دود
در حريق بناها و محتويات بيشتر از سوختگي است. متجاوز از ٨٠ % تلفات جاني حريق مربوط به دود است نه شعله. دود و گازهاي داغ بسيار پيش از رسيدن شعله تلفات ميگيرند.
در بسياري از حريقها مرگ افراد به هيچ وجه آثاري از تماس با شعله يا حتي حرارت زياد مشاهده نشدهاست. خطرات دود به اشكال مختلف صورت ميگيرد. پيدايش دیاکسیدکربن و تقليل ميزان اكسيژن هوا در اتمسفر دودي، خطر اصلي است. دیاکسیدکربن كه قوی و سمی است، به سرعت در بناي حريق زده انتشار مييابد و چون بوي مشخص ندارد، ممكن است تا اثرات خود را شروع نكرده، به وجودش پي نبرند. ضمنا هر قدر نسبت اكسيژن هوا تقليل پيدا كند بر توليد دیاکسیدکربن افزوده ميشود.
گرچه دياكسيدكربن خود سمي نيست ولي درصد مورد لزوم اكسيژن قابل تنفس هوا را پايين ميآورد؛ از طرف ديگر مسلم شدهاست كه اين گاز محرك تنفس است؛ لذا باعث ورود بيشتر گازهاي سمي به ريهها ميگردد.
سازوکار دود
از نظر حركت، يك اتمسفر دودي و عادي واقعا قابل تفكيك نيستند. عضو اصلي هر دو، نيتروژن است و اگرچه مقدار اكسيژن و دياكسيدكربن محتوي ممكن است تا 10% تغيير پذيرد ولي اين تغيير در مختصات فيزيكي اتمسفر موثر نيست. مختصات تركيبات دود به طور بارزي با مختصات هواي عادي يا نيتروژن فرق دارد ولي حتي وقتي كه دود به اندازه اي متراكم باشد كه ديد را به صفر رساند، اين تراكم در اندازهای نيست كه در حركات كلي اتمسفر اثر گذارد.
تفاوت فشار مربوط به باد، بادزن و تهويه مكانيكي به حركت دود كمك ميكند؛ با وجود اين بايد در نظر داشت كه تفاوت درجه حرارت و تغييرات مربوطه معمولا عامل مهمتري به شمار ميآید. ازدياد پيوسته درجه حرارت در نزديكي محل توسعه حريق موجب انبساط شده و در نتيجه حجم زيادتري از گازها يكباره تغيير محل ميدهند. حجم اين گازها ممكن است در يك حريق تا ٣ برابر شود كه 3/2 آن دور ميرود؛ حتي به هنگام سردشدن نيز همين نسبت باقي خواهد ماند. اين انبساط ممكن است بسيار سريع صورت گرفته و توليد فشار فوقالعاده كند كه در صورت مسير به طرف بالا موجب انتشار سريع به اطراف حتي به طبقات پايين خواهد شد و اين خود اهميت حياتي هواكشهاي خودكار سقفي يا دهليزي و طبقهاي را به ثبوت میرساند؛ ولي اين انبساط تنها به هنگام بالا رفتن درجه حرارت به وجود ميآيد و حال آنكه (اثر دودكشي) تا موقعي كه درجهی حرارت بين خارج و داخل بنا متفاوت است، ادامه خواهد داشت. به هنگام حريق (اثر دودكشي) به مراتب بيش از عمل انبساط موجب مهاجرت دودهاست. و چون معمولا يك سطح حرارتي بين فضاي دروني بنا و هواي خارج وجود دارد.
لذا اثر دودكشي موجب جریانهای داخلي بيشتر ميباشد و از طرف ديگر چون اختلاف حرارتي گازهاي دوددار در مسافتي از كانون حريق به سرعت كم ميشود؛ لذا باز همان جريان عادي هواي داخلي است كه بيشتر باعث انتشار همه جانبهی دود میشود.
اثر دود كشي
عبارت از ورود هوا به داخل بنا از سطح پايين و خروج گازها از سطح بالا است. (در گرماگرم تابستان كه هواي داخل خنكتر از هواي محيط است عكس اين عمل اتفاق ميافتد). به عبارت ديگر، در سطح پايين فشار خارجي بيش از فشار داخلي است و حال آن كه در سطح بالا عكس آن است؛ لذا دريك سطح مياني داخلي هر دو فشار با يكديگر برابر شده و سطح خنثي به وجود ميآيد. نیزاثر باد در اثر دودكشي، خود تابع شكل و اندازه و ارتفاع بناست.
گازها و بخارات ناشي از حريق
بيشترين گازهاي متصاعد شده در حريقها عبارتند از: دیاکسیدکربن، اسيداستيك، اكرولئين، استالدئيدها، اسيدفرميك، فرمالدئيدها، آمونياك، فورفورال، قطران و دیاكسيدگوگرد. ضمنا توليدات حريق تابع عوامل زیر هستند:
مواد قابل احتراقي كه با هواي زياد بسوزند گازهايي توليد ميكنند كه با گازهاي توليدي در اكسيژن كم بسيار متفاوت هستند. به طور كلي گازها و دودهايي كه در آغاز حريق توليد ميشوند نسبتًا سرد ميباشند؛ ولي مقدار زيادي مواد سمي و محرك در بر دارند. تهيه ليستي از توليدات احتراق هر نوع ماده قابل احتراق مخصوص در اينجا ميسر نيست ولي درباره بعضي از مواد عادي نكاتي چند تذكر داده میشود.
چوب، پنبه و روزنامه:
حاوي سلولز هستند و ممكن است مقدار قابل توجهي دیاکسید کربن، بياكسيد دوكربن، فرمالدئيدها، اسيدفرميك، الكل متيليك، اسيد استيك و … تولید نمایند.
فرآوردههاي نفتي:
دیاکسید کربن، اكرولئين (محرك اصلي در حريقهاي مواد نفتي) و حريق بنزين و مواد نفتي تقطير شده كمتر از چوب دیاکسیدکربن توليد میکنند.
پشم و ابريشم:
احتمالا هيدروژن سولفوره، اسيدهيدروسيناتيک و آمونياك توليد نمايند. پوست درحريق ناقص ممكن است بيشتر هيدروژن متصاعد كند.
کره و چربی های حیوانی:
مقدار قابل توجهي مونو اکسید کربن، دی اکسید کربن و اكرولئين میسازند.
فيلم عكاسي:
فيلمهاي نيتروسلولز به علت قابليت زياد اشتعال ديگر ساخته نميشوند. چنانچه نيتروسلولز در هواي كم اكسيژن بسوزد مقدار زيادي اكسيدهاي نيتروژن توليد میکند. فيلمهاي سلولز استات داراي توليدات احتراقي برابر چوب و مواد متشابه هستند.
پلاستيكها:
نوع گازهاي حريق پلاستيكها بستگي به نوع RESIN دارند. ولي به طور کلی پلاستيكها به هنگام سوختن مقدار زيادي مونو اکسید کربن و دی اکسید کربن و دیگر تحریک کنندگان توليد ميكنند و به گونهای كه احساس شده، خطرات اينها بيش از خطرات مواد عادي مانند چوب نیستند.
الف – رزين پلي استر كه با پشم شيشه تقويت شده، به هنگام حريق دود بسيار غليظي متصاعد ميكند كه ممكن است اسيد كلريدريك نيز علاوه بر اكسيدهاي كربن توليد نمايد.
ب صفحات آکریلیک درون حريق نرم شده و ميافتد ولي نميسوزد و دود نميكند.
ج – اسفنجهاي پلييورتان بدتر از نوع ديگر ابرهاي اسفنجي به نظر نميرسد. در صورت حريق ممكن است انيروسيانات ها را توليد كنند كه از قرار تجربياتي كه به دست آمده، محرك مجاري تنفسي و احساس است.
د – اسفنجهاي پلياستايرن نيز بدتر از چوب نيستند. انواع خود خاموش ساز اين نوع ممكن است توليد كنند.
ه – پلي اتيلن و پليمرهاي فنل سلولار كم دود هستند. در صورتي كه لاستيكهاي سلولزي PRC و شعلههاي بلند كف هال ريتاردنت بيش از حد متوسط دودزا هستند.
و- مقدار دود پليمرهاي سلولي طبيعي و مصنوعي نسبت به چگونگي در معرض حريق قرارگرفتن و اندازههاي آنها بسيار متغير هستند.
ز- پتوها با پوششهاي PVC مقدار قابل ملاحظهاي اكسيدهاي كربن، هيدروژن كلرايد و كمي هيدروژن سيانيد و فسژن توليد نمايد.
ح – پلي اتيلن بيشتر CO2 توليد كرده و كمي نيز آلدئيدها در آن يافت ميشوند.
ت – رزينهاي اپوکسی توليدات محركي دارند.
ي – رزينهاي فنوليك گازهاي فرمالدئيد ميسازند.
ك – رزينهاي ملامين هيدروژن سيانيد توليد میکنند.
به طور كلی گازهاي محرك اعضاي مخاطي چشم و جهاز تنفسي را تحريك كرده و توليد درد و سوزش و ناراحتي مي نمايند؛ با این حال از لحاظ كشندگي در درجه دوم اهميت قرار دارند؛ ولي چنانچه مدت زيادي در معرض چنين گازها قرار گيرند، صدمات شديد ممكن است به ريهها وارد آيد كه هيچگاه از بين نرود.
گازهاي مذكور در بالا معمولا با بوهاي تند و زننده كه دارند به موقع باعث اعلام خطر ميشوند؛ گرچه بعضي از اوقات ممكن است با جذب شدن روي ذرات دود به طور عمیق داخل ريهها شوند قبل از اين كه اعلام خطر نمايند.
مونو اکسید کربن:
CO گازي است بسيار سمي، بي رنگ، بي بو و بي طعم كه بيشتر در احتراقات ناقص توليد ميشود.
2C + O2 = 2CO + 416.46 Kcal/mole
بخاريهاي دستي به مقدار زيادي از اين گاز توليد ميكنند؛ در حرارت هاي زياد حتي از بدنه فلزي بخاريها عبور ميكنند. ميل تركيبي فوق العاده هموگلوبين خون نسبت دی اکسید کربن 210 برابر ميل تركيبي آن با اكسيژن است. وقتي اين تركيب مهلك صورت ميگيرد، ديگر اكسيژن قادر نيست خود را به انساج بدن كه بسيار به آن محتاج هستند برساند.
اين گاز كمي سبكتر از هوا است (25/1 گرم در لیتر) ولي به علت قابليت زياد انتشار DIFFUSIVITY در كليه نقاط يك اتاق اعم از بالا يا پايين به سرعت پراكنده و متراكم میشود.
اثرات مهلك CO:
- در تراکم 0.01 % در هوا یا 100 PPM تا 6-8 ساعت ناراحتی ندارند.
- در تراکم 0.06% در هوا یا 600 PPM ظرف یک ساعت سر درد آغاز میشود.
- در تراکم 0.1% در هوا یا 1000 PPM تا کمتر از یک ساعت خطرناک است.
- در تراکم 0.4% در هوا یا 4000 PPM کمتر از یک ساعت کشنده است.
در نسبت 1000/1 تا 2000/1 حجمي در هوا يكباره شخص را به حال اغما در ميآورد، بدون اينكه به هيچ وجه قبلا اعلام خطر كرده باشد و يكباره به گلبولهاي سرخ خون حمله ور میشود. اين گازها در كمتر از 190- درجه سانتی گراد به صورت مايع و در كمتر از 205- درجهی سانتیگراد به صورت جامد در ميآيد.
در هوا به آساني سوخته و توليدCO2 ميكند.
2CO + O2 = 2CO2
وقتي 74-12 درصد با هوا مخلوط شود حالت انفجار پيدا ميكند. در صورت اختلاط 20% با هوا درجه حرارت شعله به 1650 درجه سانتیگراد میرسد.
اين گاز از تركيبات اغلب سوختهاي گازي و اكسيژن گير قوي است كه ميتواند حتي از اكسيدهاي داغ اكسيژن گرفته و خود را به صورت دیاکسید کربن درآورد. يك موتور عادي بنزين برابر 4-12% از گازهاي تولیدی دی اکسید کربن تولید میکند.
دی اکسید کربن CO2
هرگاه مقدار اكسيژن براي احتراق كامل كربن با تركيبات آلي كافي باشد، CO2 به دست میآید كه مقدار زيادي نيز حرارت به همراه دارد.
C+ O2 = CO2
اين گاز همچنين از تجزيهی مواد ارگانيك و بعضي تخميرها به دست میآید.
دی اکسید کربن در فشار عادي فقط كمي در آب حل ميشود؛ ولي اين مقدار نسبت مستقيم با درجه فشار وارده دارد. هر چه فشار بیشتر شود مقدار بيشتري از اين گاز را آب در بر ميگيرد؛ ولي به محض آزاد شدن فشار دوباره گاز مزبور از آب فرار میکند؛ همان طور كه در مايعات گازدار مشاهده ميكنيم.
يك اتمسفر خشك و سالم بيش از 0.3% حجمي از این گاز در بر ندارد. در صورتي كه مقدار CO2 در اتمسفر زياد شود آن هوا قابل استنشاق نيست؛ به خصوص به دليل اين كه درصد اکسیژنها به همان نسبت تقليل مييابد.
CO2 نه تنها توسط ريهها بلكه توسط پوست بدن نيز جذب میشود.
چنانچه در قعر چاه يا آب انبار متروك شمع روشني خاموش شود، دليل بر تراكم گاز CO2میباشد و اكسيژن كافي وجود ندارد و چنين هوايي قابل تنفس نيست و با ماسك مخصوص بايد در آن جو به کار پرداخت. با این حال براي احيا و نجات اشخاص مسموم، اختلاط 3% گاز CO2 با اكسيژن بسيار مؤثر است تا اكسيژن خالص، زيرا محرك مراكز تنفسي مغز است.
فسژن
COCl2 تركيبي است از دی اکسید کربن و گاز كلر كه در برابر اشعه 8.3 درجهی سانتیگراد مايع و در منفی 104 درجهی سانتیگراد جامد میشود.
اين گاز در ریهها به CO2 و HCl تبديل میشود كه اثرات بسيار تحريك كننده دارد و چون CO2 متشکل بر تعداد و عمق تنفس میافزاید؛ لذا رفته رفته فسژن بيشتر به ريتين داخل گشته، كه نتيجهاش خفقان و مرگ است و يا لااقل موجب ذات الريه خواهد شد.
ضمنا بعضي مايعات مانند كربن تتراكلرايد كه خود از مواد خاموش كنندهاست. در صورتی كه بروي صفحات داغ فلزي ریخته شود توليد فسژن ميكند و بدين لحاظ نبايد از آن به عنوان خاموش كننده استفاده شود.
هيدروژن سولفوره H2S
در نتيجه احتراق ناقص بعضي مواد و چشمهها آب گوگردي توليد میشود. بيشتر در توليدات حريق پشم است. همچنين در زمرهی گازهاي متصاعد از بعضي معادن است. درجهی آتشگيري 500 درجهی فارنهایت، حدود اشتعال 4-44%، بخار 1.54 گرم در لیتر، نقطه جوش 61.8- درجه سانتیگراد، در آب حل شدني است و بوی زننده تخم مرغ گندیده دارد.
گازي اسيدی و بسيار مسموم کنندهاست. در نسبت 0.02% با هوا حس بويائي را فلج ميكند؛ به طوری كه غلظتهاي بيشتر از اين ديگر احساس نمیشود. چنانچه اين نسبت به0.1% برسد كشنده آني است و به طور كلي فلج كننده مركز تنفسي مغز است. اتمسفری آلوده به 1500/1 حجمي براي پرندگان و سگها و 200/1 براي اسبها كشنده است.
در احتراق ناقص، گوگرد زرد رنگي با قطرات رطوبت از آن به جا ميماند.
2 H2S +O2 = 2 H2O +2 S
درصورت احتراق كامل دی اکسید گوگرد SO2 و آب با شعله آبي حاصل ميشود.
2 H2S +3 O2 = 2 H2O + 2SO2
در درجه حرارت عادي گاز كلر آن را تجزيه كرده و گوگرد را آزاد ميكند و از اين لحاظ براي تصفيه هواي آلوده به اين گاز از كلر استفاده نمايند.
H2S گازي است بسيار قابل اشتعال و با هوا قادر است مخلوط منفجره تشكيل دهد؛ بنابراين دخول در جو آلوده به اين گاز با شمع روشن يا كبريت يا شعله ديگر خطرناك است.
به طور كلي هر جا مقدار زيادي مواد حاوي گوگرد وجود داشتهباشد مانند موادي كه از لاستيك طبيعي يا مصنوعي ميسازند، توليدات قابل توجهي هیدروژن سولفید و دی اکسید گوگرد در حريقهاي مربوطه را بايد انتظار داشت.
اسيد هيدروسيانيك
اسید هیدروسیانیک يا هيدروژن سيانيد مايع بیرنگی است كه بوي بادام تلخ ميدهد و در آب حل مي شود. اين مايع و بخار آن بسيار مسموم كنندهاست. مايع آن بسيار قابل اشتعال و بخارات آن به علاوه قابل انفجار است و با شعله بنفش رنگ ميسوزد. تنفس بخارات آن به سرعت مركز تنفسي مغز را فلج ميسازد. از روي پوست بدن نيز جذب میشود. علائم مسموميت آن تحريك بسيار گلو، آبريزي از چشمها، اشكال در تنفس، ضعف و سرگيجه است. سپس افتادن، تشنج و مرگ؛ اثرات مسموم كنندهی آن بسيار سريع ظاهر ميشود و اغلب پيش از رسيدن پزشك مرگ فرا میرسد.
با ظهور چنين مسموميتي صلاح است فورا بيمار را به هواي آزاد برسانند و بیدرنگ به حركات تنفس مصنوعي پردازند و استفاده از محلول رقيق آب اكسيژنه يا پرمنگنات دو پتاس و ايجاد تهوع در بيمار مفيد است.
ابريشم، پشم، لاستيكهاي ملامين يا فنوليك و اسفنجهاي مصنوعي از اين بخارات توليد میكنند. حتي مقدار كمي لولوئيد ميتواند مقدار كشندهاي اسيد هيدروسيانيك توليد نمايد. تراکم 0.1 % در هوا (1000 قسمت در میلیون) به سرعت كشنده است؛ لذا حتی از مونو اکسید کربن نیز کشندهتر است.
به هنگام چنين حريقي بايد ماسك و لباس حفاظتي خاص در برداشت و آب فراوان به كار برد تا اين اسيد بسيار آبكي و رقيق شود و براي خاموش كردن از پودرهاي شيميايي خاص و CO2استفاده میکنند. چنانچه براي مدت طولاني انبار شود به صورت ناپايدار درآمده و حالت انفجاري پيدا ميكند.
PVC
به گونهای كه حساب شده هريك فوت خطي از لوله سختي كه به قطر ١ اينچ ميباشد قادراست تراكم كشندهاي برابر با1650 فوت مکعب HCl و 3500 فوت مکعب دود غليظ توليد كند. طبق آزمایشهای گزارش شده خطر آن ٥٠ برابر خطر مونو اکسید کربن است.
به طور كلي هر جا كه موادي حاوي كلر وجود داشتهباشد به هنگام حريق بايد انتظار HClرا داشت. نه تنها از لحاظ سميت، بلكه از لحاظ فروزندگي و نيز درحرارتهاي بالا مقداري از اين گاز خود به خود ميسوزد.
آ كرولئين
CH2 مايعي است فرار، قابل اشتعال، صاف، بیرنگ با بوي تند زننده و بخارات آن با هوا مخلوط انفجاري تشكيل ميدهد. حدود قابليت اشتعال آن 2.8 – 41 درصد، نقطه شعله زني 15- درجهی فارنهایت ، درجهی آتشگیری 454 درجهی فارنهایت و وزن مخصوص آن 0.84 است.
استالدئيد
نقطهی جوش این ترکیب 69 درجهی سانتیگراد است. این ترکیب بيرنگ و قابل اشتعال است؛ ولي در اين درجه به سرعت فرار است. بخارات آن در نسبتهاي 4 – 60 % حجمي با هوا مخلوط قابل انفجار تشكيل میدهد. نقطهی شعله زني 36- درجهی فارنهایت، و درجهی آتشگيري آن 365 درجه فارنهایت و مخصوص آن 0.8 است. بخارات آن در هوا به آساني اكسيد شده و ممكن است مواد منفجرهی قوي و پراكسيدهاي ناپايدار توليد كند. براي پوست، چشم و جهاز تنفس محرك و گاه موجب سوزش شدید چشم میشود. استنشاق طولاني آن حالت رخوت ميدهد. حداكثر تمركز قابل قبول بخاراتش 200 قسمت در میلیون است. در برابر آن بايد از لباس محافظ، عينك و ماسك تنفس استفاده كرد.