آلودگی هوا

تعریف آلودگی هوا :

وجود یک یا چند ماده آلوده کننده در هواي آزاد به آن مقدار و ویژگیها و زمان تماس که براي انسان ، حیوان و گیاه مضر بوده و به اشیاء و اموال خسارت وارد کند.یا به طور غیر قابل قبولی مخل استفاده راحت از زندگی و اموال گردد.

  آلوده کننده های هوا کدام ها هستند:

• وسایط نقلیه ۴۰ تا۶۰ درصد
• وسایل تجاری و خانگی ٢۰ درصد
• صنایع ٢۵ تا ٣۵ درصد

طبقه بندی آلودگی هوا مشتمل بر سه بخش ذیل می باشد:

آلودگی هوای شخصی:

این مطلب حاکی آن است که یک نفر انسان در معرض غبار، گاز قرار دارد، مئلأ شخصی در معرض دود سیگار، چبق و امثالهم قرار میگیرد

آلودگی هوای حرفه ای:

این مسئله دلالت بر آن داردکه افراد بطور بالقوه در معرض تراکم زیانبار بخار وگازهای محیط شغلی و حرفه ای خود قرار دارند

 آلودگی هوای جمعی:

این امر معرف پیچیده ترین آلودگی است. زیرا این نوع آلودگی از مناین آلوده کننده و عوامل متغیرزیادی ناشی می شودکه تاثیر اجتماعی، اقتصادی و زیستی معکوسی بر جای میگذارد. آلودگی هوای جمعی نه تنها بر افراد بسیار زیادی تاثیر میگذارد، بلکه فشارها و صدمات را برکل محیط پیرامون بشر، مثل گیاهان، حیوانات و دارایی حتی خود شرایط آب و هوایی اعمال می کند.

استانداردهای کیفیت هوا چند قسم است؟

استانداردهای اولیه:

آن دسته از استانداردهایی هستند که رعایت آنها برای حفظ سلامتی عمومی جامعه صرف نظر از مسائل اقتصادی و تکنولوژیکی الزامی است. رعایت اینگونه استانداردها برای حفظ سلامتی افراد حساس به ویژه سالمندان بیماران تنفسی و کودکان امری بسیار ضروریست.

استانداردهای ثانویه:

استانداردهای ثانویه کیفیت هوا نسبت به استانداردهای اولیه دارای ابعاد وسیع تری هستند بطوریکه در این استانداردها حفاظت منابع و آسایش عمومی نیز مد نظر قرار گرفته است (حفاظت ساختمانها محصولات حیوانات و منسوجات). اما به دلیل مشکلات موجود در اعمال استانداردهای اولیه استانداردهای ثانویه هنوز جایگاه قانونی و اجرایی پیدا نکرده اند.

استانداردهای پراکنش:

در کنار استانداردهای کیفیت هوا استانداردهای دیگری بنام استاندارد پراکنش دود و سایر موادی که کارخانجات در هوا آزاد میکنند تعیین شده است. این استانداردها تعداد زیادی از منابع آلاینده ثابت مانند نیروگاههای برق سوخت فسیلی، کوره ها کارخانه های سیمان کارخانه های تولید اسیدنیتریک پالایشگاههای نفت تصفیه خانه های فاضلاب و انواع کارخانه ها و کارگاههای ذوب فلزات را در بر میگیرد.

عوامل موثر بر سلامتی انسان در مواجهه با آلاینده هاي هوا عبارتند از:

1- خصوصیت آلاینده

2-غلظت آلاینده

3-زمان تماس با آلاینده

4-سطح سلامتی و خصوصیات فردي

5-سن

آلاینده هاي هوا بر چند اساس طبقه بندي شده است که شامل:

• بر اساس منشاء

آلوده کننده هاي اولیه شامل:

ذرات(PM)

اکسید هاي گوگرد(SOX)

اکسیدهاي ازت(NOX)

دي و منواکسید کربن(CO,CO2) 

هیدروکربنها(HC)

آلوده کننده هاي ثانویه شامل:

اوزون(O3)

مه دود اکسید کننده(PAN)

مه دود اسیدي

• بر اساس ترکیب شیمیایی

آلوده کننده هاي معدنی

آلوده کننده هاي آلی

•  بر اساس حالت ماده

ذرات

گازها

آلاینده های محیط کار از لحاظ شکل فیزیکی بر دو قسم است:

الف – گازها و بخارات شامل:CO. CO2. NOX. S02. Hc

ب – ذرات معلق در هوا شامل:

• گرد و غبار (dust) : ذرات جامد و مایعی که در اثر شکستن ، سایش و … در هوا معلق میشوند
• دمه (fume): ذرات فلزی معلق در هوا که در اثر ذوب فلزات در هوا ایجاد میشود
• دود ( smock): ذرات جامد کربن معلق در هوا که در اثر سوختن ایجاد میشود
• مه (fog) : ذرات آب معلق در هوا
• مه دود (smog) : ترکیب آلاینده ها در مه هوا تحت تاثیر نور خورشید
• میست (mist): ذرات مایعات نسبتاً درشت در هوا که در اثر سکون هوا رسوب میکنند.
• افشانه (spray): ذرات درشت مایعات که در حالت عمومی در هوا معلق نیستند ولی در اثر تلاطم بصورت موقت در هوا معلق هستند.

اثرات فیزیولوژیکی آلاینده هاي هوا  را می توان به 5 گروه عمده تقسیم کرد که عبارتند از :

• خفه کننده ها شامل خفه کننده هاي ساده مانند ،CO2، متان و سایر گاز هاي خنثی که با رقیق کردن اکسیژن محیط(محیط هاي بسته)باعث خفگی می شوند و خفه کننده هاي ترکیبی که به علت ترکیب با آنزیم ها و ارگان هاي بدن ایجاد خفگی می کنند مانند CO
• تحریک کننده ها شامل تحریک کننده هاي مجاري فوقانی تنفسی (SO2) و مجاري تحتانی تنفسی (NO2) می شوند
• سموم سیستمیک که با حمله به ارگان ها باعث بیماري عضوي از بدن می گردند مثل ترکیبات جیوه، سرب، هیدروکربن هاي آروماتیک
• ترکیبات مخدر و بیهوش کننده که روي اعصاب اثر می گذارند مثل هیدروکربن هاي الیفاتیک کلره
• مواد سرطان زا شامل بنزاپیرن، بنزن و هیدروکربن هاي عطري چند هسته اي

اقسام آلاينده هاي مختلف از نظر منابع و انتشار و راههای کنترل و اندازه گیری آنها:

مونواکسیدکربن Co

مونواکسیدکربن گازی بدون رنگ، بو، طعم که در زمره فراوانترین آلاینده های هوا قرار دارد این گاز در اثر احتراق سوخت های کربن دار تحت شرایط نامناسب بوجود می آید. بیش از ۷۰% از منواکسید کربن منتشر شده در هوا در جریان عملیات حمل و نقل خودروها تولید می شود که غلظت CO در ساعات اولیه صبح و ساعت پایانی روز از حداکثر مقدار خود برخوردار است در صورتی که در روزهای آخر هفته و روزهای تعطیل غلظت CO در ساعات پایانی روز دارای کاهش قابل توجهی است. بطور مشابه افرادی که با وسایل نقلیه ارتباط زیادتری دارند رانندگان کامیونها و خودروهای سنگین رانندگان تاکسی پلیس و محافظین پارکینگ نسبت به سایر افراد CO زیادتری را دریافت میکنند.

منبع توليد مونواکسیدکربن: احتراق ناقص سوخت های فسیلی

شکل ظاهری : بدون رنگ و بو

عوارض و تاثیرات : ترکیب با هموگلوبین خون و خفگی شیمیائی

راههای کنترل مونواکسیدکربن:

• احترال کامل سوخت ها قبل از تولید
• اسکرابرها و فیلترهای کاتالیستی بعد از تولید

توضیحات :

این گاز 240 برابر اکسیژن قابلیت جذب توسط هموگولوبین را دارد و عامل اصلی مرگ در اثر انتشار گاز در محیط های بسته است.

روشهای اندازه گیری مونواکسیدکربن:

• دستگاه قرائت مستقیم CO با سلول آشکار ساز
• لوله های گازیاب
• استفاده از کاتالیزور هپکالیت
• نمونه برداری غیر فعال توسط جاذب زئولیت + GC
• نمونه برداری در کیسه توسط پمپ + GC

مه دود فتوشیمیایی و ازن

هنگامی که اکسیدهای نیتروژن هیدروکربنهای سوخته نشده و نور خورشید یک جا و در کنار هم جمع شوند مواد اولیه برای تشکیل و تولید آلاینده های ثانویه (اسیدانهای فتوشیمیایی) فراهم شده است که از آن جمله می توان به ازن (O3) اشاره کرد. ازن یکی از فراوانترین اکسید کننده های فتوشیمیایی است که به دلیل اهمیتی که دارد استانداردهای کیفیت هوا بر اساس آن تنظیم شده اند. ازن به تنهایی باعث بروز مشکلات تنفسی مانند تنگی نفس و درد سینه میشود علاوه بر این پوشتهای گیاهی و مصنوعات کائوچو نیز به وسیله ازن تحت تاثیر قرار میگیرند این گاز به همراه سایر مواد آلاینده موجود در مه دود فتوشیمیایی از قبیل فرمالدئید، پراکسی بیرونیترات پراکسی استیل نیترات (PAN) و اکرولین باعث تحریک چشم ها میگردد.

مه دود فتوشیمیایی آثار مخرب زیادی به دستگاه تنفس انسان دارد که از آن جمله سرفه های شدید تنفس های کوتاه و بریده بریده انقباض مجاری هوا سر درد تنگی نفس التهاب چشمها، بیتی و حلق را می توان نام برد هچنین مه دود در کاهش توانایی های ورزشی و قوای جسمی فرد نیز نقش دارد. اگرچه تا به حال هیچ رابطه قانع کننده ای بین تغییرات کوتاه مدت اکسید کننده های مه دود فتوشیمیایی و مرگ و میر روزانه با پذیرش بیمار به وسیله بیمارستانها مشاهده نشده است.

منبع تولید: ازن یک آلاینده ثانویه است و طی واکنشهای شیمیائی در هوا تولید میشود.

شكل ظاهری : آبی کمرنگ

عوارض و تاثیرات : ازن ناراحت کننده چشم و دستگاه تنفسی است و همچنین جزء اصلی مه دود فتوشیمیایی می باشد.

توضيحات :

اوزن خاصیتی حیاتی به کره زمین بخشیده است چون مقادیر بسیاری از اشعه ماوراء بنفش تابشی از سوی خورشید را جذب میکند و مانع از رسیدن آن به زمین می شود.

روش اندازه گیری

• روش يدور پتاسیم و سنجش با اسپکتروفوتومتر
• استفاده از جاذب دی پی ای ( 1و2 دی 4 پیریدیل آلدئید) و اندازه گیری با اتر و ایجاد اسپکتروفوقومتر

اکسیدهای گوگرد

بیش از ۸۰٪ از اکسیدهای گوگرد به دست بشر در جریان احتراق سوختهای فسیلی از منابع ثابت آلوده کننده تولید میشود از این مقدار سهم نیروگاههای برق در حدود ۸۵٪ و سهم خودروها تنها ۲٪ است. پالایشگاههای سفت کارخانه های ذوب مس و کارخانه های سیمان نیز از جمله منابع غیر احتراقی تولید اکسیدهای گوگرد به شمار می روند دی اکسید گوگرد علاوه بر اثرات نامطلوب بر انسان به گیاهان و ساختمانها نیز آسیب وارد میکنند

آلاینده های گوگردزا باعث تخریب رنگ خوردگی فلزات و ضعیف شدن و تخریب الیاف آلی میگردند. در حال حاضر بسیاری از آثار باستانی مهم جهان و مجسمه ها در حال از بین رفتن هستند.

منبع تولید: سوخت های فسیلی

شکل ظاهری: بی رنگ و بی بو و غیر قابل اشتعال

عوارض و تاثیرات: دی اکسید گوگرد در غلظت هاي حتي كم نیز باعث افزایش سرعت حركات تنفسي ميشود و در غلظت هاي بالاتر ظرفيت مجاري تنفسی را کاهش داده و كلو و مجاري تنفسي را آزار مي دهد . همچنين باعث برونشيت هاي مزمن ، آسم و آمفیزم مي گردد این گاز از رشد گلبول  هاي سفيد خون جلوگیری کرده و در نتیجه به حالت دفاعي بدن آسیب وارد مي رساند و گاهي قادر است نحوه وراثت را تغییر دهد. تأثیر دیگر اکسيدهاي کوکرد تولید مه دودهاي اسيدي بسيار خطرناك است.

راههای کنترل: حذف گوگرد از سوختها قبل از مرحله تولید و اسکرابر 

توضيحات : ذرات بر اثرات این گاز حالت سینرژیسم دارند و عوارض آنرا افزایش میدهند

روشهای اندازه گیری

• وست گیکی یا پارا روزانیلین

       (SO2 +تتراكلرو مرکورات +پارا روزانیلین =رنگ ارغوانی)

        اسپکتروفوتومتری در طول موج 550 نانومتر

• روش آب اکسیژنه
• روش هدایت سنجی
• روش یون کروماتوگرافی
• روش پولارو گرافی

سرب

بیشتر سرب وارد شده به هوا مربوط به خودروهایی است که از بنزین حاوی سرب استفاده میکنند. سرب به عنوان یک ماده ضربه گیر در سیلندر عمل میکند. سرب معمولاً به شکل سرب معدنی به هوا وارد می شود که بخش اعظم آن در نزدیکی محل تولید به سرعت شست میکند به همین دلیل ساکنان اطراف بزرگراهها مکانهای پر ترافیک بیشتر در معرض خطر قرار دارند. یک سوم سرب نفس شده در دستگاه تنفسی رسوب می کند و در حدود نیمی از این مقدار وارد جریان خون می شود این سرب باعث کاهش قدرت یادگیری افزایش حمله های ناگهانی، کندی ذهن و صدمه های دائمی به مغز و حتی مرگ می گردد که از این لحاظ کودکان و زنان باردار در معرض خطر شدیدتری قرار دارند.در حدود ۶۰-۵۰ میکروگرم سرب در دسی لیتر خون باعث بروز اختلالات دائمی عصبی در کودکان می گردد. و در غلظتهای بیش از ۸۰ میکروگرم بر دسی لیتر باعث آماس مغزی به همراه صدمات جدی به مغز و در نهایت مرگ می گردد.

منبع توليد: سرب عنصری خاکستری رنگ و نرم است که به طور معمول بصورت یون یافت میشود و این یون با مولکولهای پروتئین واکنش داده و سبب تر سیب پروتئینها میشود پسابهای حاصل از معادن سرب، صنایع باطری سازی تهیه پیگمانها، رنگرزی و شیشه سازی سیمهای سربی حروف چاپی ، حشره کشها ساخت لوله ها و مخازن آب و تترا اتیل سرب و تترا متیل سرب موجود در بنزین (جهت بالا بردن عدد اکتان بنزین )، عوامل ورود سرب به محیط زیست هستند. احتراق بنزین باعث بیشترین آلودگی سرب اتمسفری می گردد.

شکل ظاهری : ذرات بسیار ریز و یا فیوم

عوارض و تاثيرات: سرب غیر آلی به درون استخوانهای جانداران نفوذ می کند و بکندی خارج می شود. سرب آلی در بافت چربی ذخیره شده و منجر به ایجاد عوارضی مانند آنمی اختلالات در سنتز هموگلوبین و آسیب سیستم اعصاب مرکزی کلیه ها معده و روده میشود. از اثرات خطرناک، سرب،آسیب آن به مغز است.

 Lead encephalopathy  منجر به کم خونی، بی اشتهایی، درد عضلانی نارسایی ذهنی و عقلی ، توهم، رعشه اغما و در نهایت به مرگ منتهی می گردد

راههای کنترل: حذف از سوخت الكتروفيلتر ها اسکرابرها و …

روش اندازه گیری: جمع آوری ذرات به روش فیلتراسیون  

ذرات معلق

ذرات معلق (که به آنها آلاینده‌های ذره‌ای هم گفته می‌شود) از شماری از اجزا از جمله اسیدها (مانند نیترات‌ها و سولفات‌ها)، مواد شیمایی آلی، فلزات یا ذرات غار یا خاک تشکیل می‌شوند.

ذرات معلق آلاینده را می‌توان به دو دسته تقسیم کرد:

1- ذرات درشت قابل استنشاق (PM 10) مانند ذرات معلقی که در مجاورت جاده‌ها یا صنایع مولد غبار یافت می‌شوند و قطرشان بزرگتر از 2.5 میکرون و کوچکتر از 10 میکرون است.

2- ذرات ریز (PM 2.5) مانند ذرات معلقی که در دود و مه‌دود یافت می‌وند و قطرشان 2.5 میکرون یا کمتر است. این ذرات یا به طور مستقیم از منابعی مانند آتش‌سوزی‌های جنگلی وارد هوا می‌شوند یا در نتیجه واکنش گازهای خروجی از نیروگاه‌ها، صنایع و خودروها در هوا شکل می‌گیرند.

اندازه این ذرات با توانایی آنها در آسیب‌رسانی به سلامت انسان ارتباط مستقیم دارد. ذرات معلقی که قطرشان 10 میکرون یا کمتر است، خطر بیشتری برای سلامت دارند، زیرا عموما می‌توانند از بینی و گلو بگذرند و به عمق ریه‌ها و حتی گاهی جریان خون وارد شوند. استنشاق این ذرات می‌‌تواند بر قلب و ریه‌‌ها اثر بگذارد و پیامدهای بهداشتی وخیمی ایجاد کند.

منبع تولید ذرات معلق

ذرات معلق یا Particulate Matter در فرآیندهای احتراق یا گرمایش ایجاد شده و گرد و غبار ناشی از عملیات تولید نقل و انتقال و فرآیندهای به کار گیری مواد پودر شده را نیز شامل میگردد. بخش اعظم ذرات معلق موجود در هوا از منابع طبیعی شامل زمین، اقیانوسها و آتشفشان ها نشأت می گیرند.

شکل ظاهری ذرات معلق: ذرات معلق یک عنوان کلی برای ذرات غبار و دودهای است که کمتر از 10 میکرون قطر داشته باشند

عوارض و تاثیرات ذرات معلق: این ذرات آنقدر کوچکند که قادرند به ریه ها نفوذ کرده و در آنجا مانده و تولید بیماری نمایند. همچنین ذرات معلق با قطر کمتر از 10 میکرومتر به دلیل راه یابی به سیستم تنفسی تحتانی به عنوان شاخص اصلی مواد معلق در هوا معرفی میشوند. بر اساس مطالعات ، ذرات معلق در مقایسه با اکیسدهای گوگرد و اکسیدهای ازت برای سلامتی مخاطره آمیزتر بوده و مقدار آن در تشدید بیماریهای قلبی ریوی ، کاهش مقاومت سیستم ایمنی بدن در مقابل بیماریها ، از بین رفتن بافت ریه ، آسم کو دکان ، مرگ و میر زودرس و سرطان نقش عمده ای دارد . در بین ذرات آنهایی که قطر کمتر از 2.5 میکرومتر دارند اثرات زیان بارتری داشته و به صورت جداگانه اندازه گیری شده و خود به عنوان شاخصی از آلودگی هوا مطرح می باشند.

راههای کنترل: روش حذف ذرات آسانتر از سایر آلاینده ها بوده و همه تجهیزات حذف آلاینده های هوا قادر به حذف آن از هوا میباشند.

روش اندازه گیری: High Volum Air Sampler  

مواد آلي فرار(VOCs)

از نظر طبقه بندي، مواد آلي فرار شامل هيدروكربنهـا بـه غيـر از متـان  ماننـد (هيدوكربنهاي نجيرهاي، عطريها، هالوكربنها، اكسيژنه، كـتن هـا، آلدهيـدها) و متـان CH4هستند. به طور معمول اندازه گيري هيدروكربنها(HC) شـامل متـان نمـي شـود. متـان گـازي گلخانه اي است، ولي آلايندة معمولي هواي آزاد محسوب نميشـود. امـا يكـي از عوامـل چرخـه نورشيمي توليد ازن ترپوسفري است كه از اين نظر اهميت دارد.

هيدروكربنهاي غيرمتان انتشار بيشتري دارند، ولي از آنجا كه بسيار واكنش پذيرند، غلظـت آنها در هوا كم است. در بين VOCها كه در ابتدا اشاره شده به دليل شركت در چرخه توليد مه  دود نورشيمي بسيار مورد توجه هستند. اين اواخر، گروه هيدروكربنهـاي كلرينـه و اكـسيژنه هم موجب نگراني شده اند. هيدروكربنهاي غيرمتان وقتي وارد هوا شدند تغييرات زيـادي پيـدا ميكنند. بيشتر اين تغييرات شامل واكنش با  NO3يا راديكالهاي  OHو يا   O3 اسـت. در ايـن واكنش ممكن است هيدروكربنهاي غيرمتان از گونه هاي پايدارتر و يا محلول تر به وجود آيند يا

اينكه از فاز گازي به ذرات تبديل شوند و برعكس.

 منبع توليد : حلالها و ترکیبات آلی

شکل ظاهری : با توجه به حلال منبع

عوارض و تاثیرات: استنشاق آن موجب جلوگیری از تشکیل گلبول قرمز در مغز استخوان میشود . بعضی از مواد تشکیل دهنده ترکیبات آلی فرار سرطان زا هستند . در حضور نور خورشید ترکیبات آلی فرار بنزن، بسیار فعال تر شده و در سطح زمین اکسیدهای فتوشیمیایی شامل اوزن ، مه دود و غبار تشکیل می دهند که به ریه انسانها صدمه زده و سبب آزردگی و سوزش چشمها می شوند

راههای کنترل: جلوگیری از تبخیر حلالها قبل از تولید

دي اكسيد نيتروژن

دو اكسيد اصلي نيتروژن، مونوكسيد نيتروژن (NO)  و دي اكسيد نيتـروژن (NO2)   هـستند.مجموع اين دو اكسيد ناكس (NOx)  ناميده ميشود. اكسيدهاي نيتروژن در جريان احتراق سوخت و در حرارت زياد محفظة احتـراق توليـد ميشوند. در اين مرحله معمولاً  95درصد اين مخلوط به صورت  NOاست كـه بعـداً در هـوا بـا

اكسيداسيون تبديل به NO2ميشود.

اكسيد نيترو  به دو روش مشخص توليد ميشود:

1- NO حرارتي كه از تركيب نيتروژن و اكسيژن هواي محفظـه احتـراق در حـرارت زيـاد به وجود ميآيد كه با ساز و كار واكنش زلدوويچ انجام ميگيرد.

N2 + O → NO + N

N + O2 → NO + O

اين واكنش گرماگير است. بنابراين زماني كه دماي محفظة احتراق حداكثر باشـد (حـدود  950درجه سلسيوس و بيشتر) تشكيل  NOهم حداكثر خواهد شد.

 2- مونوكسيد نيتروژن توليد شده از نيتروژن موجود در سوخت. به طور معمول بين 5/0تا 5/1درصد نيتروژن در نفت وجود دارد كه تبديل به NOميشود. نيتروژن موجود در گاز كمتـر از مقادير بالاست

منبع تولید دي اكسيد نيتروژن: فرایند سوختن

شکل ظاهری اکسیدهای نیتروژن: N02 گاز خرمائی و سمی و NO گاز بیرنگ و غیر سمی

عوارض و تاثیرات اکسیدهای نیتروژن: اکسیدهای نیتروژن مجاری تنفسی را دچار سوزش کرده و در ایجاد امراض ششی بسیار مؤثرند همچنین با تولید دود مه های اکسید کننده باعث سوزش ،چشم سرفه ، آبریزش چشم خفگی سردرد و خستگی شدید شده و مقاومت بدن را در مقابل عفونت ها کاهش می دهد.

راههای کنترل اکسیدهای نیتروژن:روشهای پیش گرمایش در مرحله قبل از تولید و استفاده از اسکرابرها و فیلترهای کاتالیستی بعد از تولید

توضيحات :

به علت ناپایداری دی اکسید ازت و منواکسید ازت و تبدیل مداوم آنها به یکدیگر این دو آلاینده بصورت NOx نشان داده میشوند

اقدامات انجام شده در جهت کاهش تولید NOX باعث افزایش تولید CO میشود

روشهای اندازه گیری اکسیدهای نیتروژن:

• وش گریس – سالتزمن
• روش قرائت مستقیم با سلولهای آشکارساز
• روش جاکوبس – هوچسبر جذب در قلیا

روشهای آنالیز نمونه های هوا در آزمایشگاه

• تیتراسیون
• گراویمتری
• اسپکترو فوتومتری
• کروماتوگرافی
• هدایت سنجی
• الکترود یون انتخابی
• پولاروگرافی

متد و شیوه های نمونه برداری آلاینده های هوا به چند طریق است

دو شیوه اصلی برای نمونه برداری و جمع آوری آلاینده های هوا وجود دارد که شامل نمونه برداری فعال یا دینامیک و نمونه برداری غیر فعال می باشد

در روش اول ، از یک حرکت دهنده هوا استفاده می شود (پمپ) و حجم معینی از هوا در فشار و درجه حرارت معین از روی جاذب استفاده می شود .

در روش دوم از هیچ گونه پمپ یا به حرکت در آورنده هوا استفاده نمی شود . در این روش آلاینده های هوا بر اساس پدیده انتشار به درون نمونه بردار وارد شده و به دام می افتد.