شپش‌ها

شپش‌ها یکی از گونه‌های شناخته‌ شده‌ی جانوران موذی هستند. شپش حشره کوچکی به رنگ سفید مایل به خاکستري است که داراي دهانی مخصوص مکیدن خون، دو شاخک و سه جفت پاي کوتاه است.شپش یک انگل خارجی بدن انسان محسوب میشود و میتواند سر، بدن و عانه را آلوده کند.اندازه‌ی شپش‌ها از نظر طولی، چیزی میان 2 تا 3 میلی‌متر است.

زیستگاه شپش ها

شپش در مو و لباس زندگی میکند و فقط به خاطر تغذیه روي سطح بدن میآید و خودش را به پوست بدن میچسباند و پوست را سوراخ کرده و بزاق خود را در زیر پوست تزریق نموده و با مکیدن خون، مواد زائدي را نیز از خود دفع میکند. همین تلقیح مواد زائد و بزاق به زیر پوست منجر به ایجاد برآمدگی قرمز رنگ خارشداري میگردد.از نظر شدت و شیوع آلودگی به انواع شپش، عواملی چون سن، جنس، نژاد، وضعیت اقتصادي و اجتماعی موثر شناخته شدهاند. آلودگی در تمام گروههاي سنی دیده میشود ولی شپش سر در کودکان )سنین مدارس ابتدایی( شیوع بیشتري دارد. شپش ها انتشار جهانی دارند و انگل اجباري انسان محسوب می شوند

تولید مثل و زاد و ولد شپش‌ها

شپش ماده در هر شبانه روز در صورت برخورداری از شرایط مساعد می‌تواند ۶ تخم بگذارد. بسیاری از تخم‌هایی که توسط شپش‌ها در میان موهای انسان گذاشته می‌شود، در ساقه‌ی موهای انسان قرار می‌گیرد.

در صورتی که فاصله‌ی شپش‌ها از پوست سر کمتر از ۶ میلی‌متر باشد، خروج شپش‌ها از داخل تخم صورت خواهد گرفت. شپش‌هایی که از تخم خارج می‌شوند، به واسطه‌ی موادی که از بدن شپش ماده ترشح پیدا می‌کند، به موهای انسان می‌چسبند.

خروج شپش‌ها از تخم‌ها و تولید شدن پوره توسط آن‌ها تقریبا ۷ روز به طول خواهد انجامید. پس از آن که سه مرحله از رشد پوره‌ها به صورت پشت سر هم طی شود، رشد آن‌ها کامل خواهد شد.

اگرچه اندازه‌ی هر شپش‌ معادل اندازه‌ی یک عدد دانه‌ی کنجد است، لکن رویت کردن شپش‌ها کار سختی است؛ چرا که شپش‌ها دارای رنگ‌های متنوعی از روشن تا تیره هستند.

در طول یک شبانه روز هر شپش بین ۴ تا ۵ بار به طور معمول از خون سر انسان غذای خود را تامین می‌کند. بسته به عواملی که مشخص شده‌است، برخی از افراد به میزان بیشتری در معرض خطر آلوده شدن به شپش‌ها هستند.

مراحل عمر شپش

به طور کلی، شرایط عمومی هر یک از شپش‌ها به صورت زیر است:

1. نیت: نیت همان تخم شپش می‌باشد. اندازه‌ی تخم شپش بین ۲ تا ۳ میلی‌متر است. رنگ آن معمولا سفید یا زرد است. یکی از مشکلات در ارتباط با نیت این است که بارها و بارها با شوره‌ی سر اشتباه گرفته شده‌است. وجود چنین حالتی مشاهده‌ی نیت را سخت می‌کند.
2. نمف: در صورتی که نوزاد شپش از تخم خارج شد، نمف به دنیا پا می‌گذارد. این موجود به محض این که به دنیا بیاید، برای آن‌که خود را زنده نگه دارد از خون سر انسان غذای مورد نیاز خود را تامین می‌کند.
3. شپش بالغ: اندازه‌ی یک شپش بالغ معادل اندازه‌ی یک دانه کنجد است. هر شپش بالغ می‌تواند حداکثر ۱ ماه در لابه‌لای موهای سر انسان به فعالیت و زندگی خود ادامه دهد. در این شرایط، تنها منبع تغذیه‌ی شپش بالغ، خون سر انسان خواهد بود. در صورتی که شپش بالغ به هر دلیل از موی سر انسان جدا شود، حیات خود را از دست خواهد داد.

انواع شپش ها كدامند

شپش‌ها انواع متعددی دارند. اما از رایج ترین انواع شپش‌ می‌توان به شپش سر ، شپش بدن و شپش عانه اشاره کرد.

شپش سر

شپش سر در موهاي سر زندگی کرده و بیشتر در قسمت شقیقه و اطراف گوش و پشت سر که موها پر پشت ترند و به ندرت در قسمت هاي کم مو و روي سر دیده می شود(شکل بالا) و بیشتر در بچه هاي دبستانی و سن زیر دبستان که موهاي بلند دارند و در مناطق با سطح بهداشت پایین دیده می شود. انتقال شپش سر عمدتاً در اثر تماس مستقیم و یا تماس با اشیاي آلوده مثل حوله، شانه و برس سر، کلاه، روسري، بالش، لباسهاي خواب که به طور مشترك مورد استفاده قرار بگیرند و یا اینکه در یکجا روي هم قرار داده شوند، صورت میگیرد. همچنین به وسیله صندلیهاي سالنهاي اجتماعات، کلاسها، وسایل نقلیه عمومی و کمدهاي لباس، حمامهاي عمومی و استخرها هم انتقال انجام میشود. گاهی هم به مناطق کم موي بدن مهاجرت میکند ولی هرگز در ابرو یا مژه تخمگذاري نمیکند

شپش بدن

آلودگی به شپش تن در حال حاضر منحصر به جوامعی است که دچار بحرانهاي سیاسی، اجتماعی و فقر هستند و یا به عنوان یک مشکل عمده بهداشتی متعاقب وقوع حوادث و بلایاي اجتماعی نظیر جنگ، زلزله، سیل اتفاق میافتد. شپش بدن در لباس انسان زندگی کرده و با پاهاي عقبی خود را به سطح داخلی لباس زیر وصل می کند و در درزها و محلهاي دوخت لباس زیر و محلهایی که لباس با بدن بیشتر در تماس است مثل دور یقه ، سرشانه ، زیر بغل و مچ دست ، دور کمر شلوار و جایگزین می شود . انتقال شپش تن عمدتاً توسط البسه خصوصاً پوشیدن لباس زیر دیگران، استفاده از ملحفه و رختخواب مشترك و حوله صورت میگیرد. به علاوه توسط صندلی وسایل نقلیه عمومی و سالنها هم صورت میگیرد.شپش ها دگردیسی ناقص دارند و در تمام مراحل زندگی روي میزبان بسر می برند

شپش عانه

شپشک عانه حشراتی هستند کوچک فاقد بال ، داراي بدنی گرد(طول برابر عرض) با پاهاي نامساوي ، معمولا در موهاي زیر بغل ، سینه ، عانه ، اطراف مقعد و در آلودگی هاي شدید موهاي پا، ابرو ، مژه و در موهاي بدن دیده می شود. این شپش کم تحرك و تنبل است. انتشار آن از طریق تماس نزدیک و یا استفاده از رختخوابهاي آلوده و توالتهاي فرنگی انجام می گیرد . این حشره دور از بدن میزبان قادر به زندگی نیست و در خارج از بدن میزبان 10-12 ساعت بیشتر زنده نمی ماند زیرا تحمل گرسنگی را ندارد. آلودگی به این شپش به عنوان بیماري آمیزشی هم طبقه بندي می شودشپش عانه در مقایسه با دو نوع دیگر از شیوع پایینتري برخوردار است. این شپش معمولاً از طریق تماس جنسی منتقل میگردد و لذا در کودکان و مدارس بسیار نادر است. این بیماري در مردان از شیوع و شدت علائم بیشتري برخوردار است و عمدتاً خارش ناشی از آن در ساعات عصر و شب معمولتر است

علامت‌های تشخیص وجود شپش در بدن انسان

برخی از علامت‌های تشخیص وجود داشتن شپش در بدن انسان به صورت زیر است:

• دشوار شدن انجام دادن فعالیت‌هایی که نیازمند تمرکز است (به دلیل خارش سر)
• قرمز شدن برخی از نواحی پوست سر ناشی از خارش بیش از حد
• ملتهب شدن و قرمز شدن نواحی اطراف روییدن موهای سر
• ایجاد شدن خارش در سر به صورت مکرر

نحوه‌ی شیوع شپش

تنها راه انتقال شپش از طریق ارتباط با فردی است که به آن آلوده شده‌است. دلیل آن این است که شپش توان پرواز کردن را ندارد. ارتباطی میان آلوده شدن بدن افراد به شپش و رعایت کردن یا رعایت نکردن بهداشت توسط فرد مبتلا شده ندارد.

افرادی که در محیط‌های عمومی حضور دارند و از تجهیزات و وسیله‌های مشترک استفاده می‌کنند، به میزان بیشتری در معرض ابتلا به شپش حضور دارند.

مبارزه با شپش‌ها و راه‌های از بین بردن آن‌ها

به طور کلی می‌توان از راه‌کارهای ذیل به منظور از بین بردن شپش‌ها در محیط آلوده شده بهره برد:

نابود کردن شپش

نابود کردن و از بین بردن تخم‌های شپش

استفاده از مواد ضد عفونی کننده در ناحیه‌های آلوده شده

در ارتباط با از بین بردن شپش موی سر انسان، استفاده از شامپوی پدیکولیساید به عنوان راه‌کار موثر پیشنهاد می‌شود. در ارتباط با شپش نهفته در کف محیط، جارو کردن محیط کار راه‌کار مناسبی به نظر می‌رسد.

در صورتی که کودکان به شپش آلوده شده باشند، بهتر است برای از بین بردن آلودگی در بدن آن‌ها از راه‌کارهای طبیعی استفاده کرد.

شرکت مادکو با بیش از ۱۰ سال سابقه در امر سمپاشی آماده است تا سمپاشی را برای ادارات، مدارس، منازل، سالن‌های ورزشی، کارخانجات، صنایع، سازمان‌ها و دیگر اماکن با بهترين كيفيت و نازلترين قيمت انجام دهد. به منظور کسب اطلاعات بیشتر در ارتباط با سمپاشی، پیشنهاد ما این است که به صفحه‌ی اختصاصی سمپاشي و دفع آفات  شركت مادکو در این رابطه مراجعه فرمایید.

نویسنده‌ی محتوا:

اسداله محمد خاني